Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Dyskryminacja i nierówne traktowanie

Zobowiązanie dotyczące przeciwdziałania dyskryminacji i zapewnienia równego traktowania wszystkich członków i członkiń wspólnoty Uniwersytetu Jagiellońskiego wynika m.in. z § 4 ust. 2 Statutu.

Dyskryminację można zdefiniować najogólniej jako nierówne, gorsze, często także łamiące prawo działanie, zaniechanie, kryterium lub przepis, dotyczące osób lub grup ze względu na ich rzeczywiste lub domniemane cechy tożsamości, takie jak: płeć, tożsamość płciowa, kolor skóry („rasa”), język, pochodzenie narodowe i/lub etniczne, religia, wyznanie lub bezwyznaniowość, światopogląd, stan zdrowia, niepełnosprawność, wiek, orientacja psychoseksualna, status społeczny i ekonomiczny i inne (katalog nie jest zamknięty).

Dyskryminacja może przyjmować rozmaite formy. Należą do nich m.in.:

Dyskryminacja bezpośrednia (na podst. Kodeksu Pracy) gdy osoba z jednej lub z kilku przyczyn (…) była, jest lub mogłaby być traktowana w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inne osoby. Owo gorsze traktowanie może wystąpić ze względu na:

  • postrzeganą cechę osoby (rzeczywistą lub domniemaną);
  • związek osoby z inną osobą (lub skojarzenie z nią).

Przykład: sytuacja w której wykładowca zaniża wymagania stawiane osobom studiującym w trybie niestacjonarnym: nie oczekuje od nich, że opanują cały materiał przerabiany podczas zajęć, zadaje im na egzaminie łatwiejsze pytania i łagodniej je ocenia.

Dyskryminacja pośrednia (na podst. Kodeksu Pracy)  “gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn. Nierówne traktowanie jest dopuszczalne, gdy postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne”.

Przykład: sytuacja, w której premia dostępna jest tylko dla osób, które wykażą się 100% obecnością, co defaworyzuje osoby, które mają pod opieką osoby zależne.

Przejawem dyskryminowania jest także (zgodnie z zapisami w Kodeksie Pracy) działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady.

Przykład: sytuacja w której przełożony mówi do osoby, która będzie odpowiedzialna za rekrutację do nowego projektu: „Widziałem, że zgłosił się student, który jeździ na wózku. Proszę oczywiście zaprosić go na rozmowę kwalifikacyjną, ale sama pani rozumie, że nie mamy tu warunków aby osoba na wózku mogła czuć się tu dobrze”.

Molestowanie (tzw. szykany)- niepożądane zachowanie związane z jedną lub kilkoma cechami tożsamości, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby fizycznej i stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.

Przykład: sytuacja, w której osoba drwi i wyśmiewa czyjeś pochodzenie lub wygląd.

Molestowanie seksualne - każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci jakiejś osoby (np. dotykanie, zbyt bliskie podchodzenie, obmacywanie, komentarze odnoszące się do wyglądu, budowy ciała,  pokazywanie lub umieszczanie na widoku zdjęć przedstawiających osoby jako obiekty seksualne, czy seksistowskie dowcipy).

Przykład: sytuacja w której wykładowca „pół żartem, pół serio” zapowiada, że studentki, które przyjdą na egzamin w spodniach, otrzymają niższe oceny niż te, które przyjdą na egzamin w spódnicach, ale także utrwalanie stereotypowych wizerunków kobiet i mężczyzn w materiałach promujących działalność koła naukowego albo w toku studenckiej działalności kulturalnej (np. Wybory „Super Studenta” i „Najmilszej Studentki”).

Mowa nienawiści - wszelkie formy ekspresji (wypowiedzi ustne, pisemne, przedstawienia graficzne i inne) wyszydzające, poniżające, lżące, oskarżające osoby lub inne podmioty, a także grożące im lub wzbudzające poczucie zagrożenia, ze względu na faktyczną lub domniemaną cechę tożsamości.

Przykład: obecne w przestrzeni uniwersytetu wlepki przedstawiające symbole białej supremacji lub przekreślonej gwiazdy Dawida.

Bardziej szczegółowy opis różnych form dyskryminacji wraz z przykładami zachowań o charakterze dyskryminacyjnym i wskazówkami dotyczącymi reagowania w takich sytuacjach możesz znaleźć w sekcji dotyczącej dyskryminacji i molestowania w kursie BHK.

Jeśli w toku swoich studiów, nauki w szkole doktorskiej lub pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim zetkniesz się z jakąkolwiek formą dyskryminacji, powiadom o tym Pełnomocniczkę Rektora UJ ds. bezpieczeństwa studentów i doktorantów lub osoby pracujące w Dziale ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania – Bezpieczni UJ.

Zapoznaj się także z poradami zamieszczonymi w sekcjach poświęconych:

  • pomocy w sytuacjach kryzysowych – jeśli nie radzisz sobie z trudną sytuacją i potrzebujesz wsparcia specjalistów;
  • pomocy prawnej – jeśli w związku z danym zachowaniem zamierzasz podjąć kroki prawne i potrzebujesz wsparcia merytorycznego.

Jeśli poszukujesz dodatkowych informacji w zakresie zjawiska dyskryminacji, skorzystaj z: